Darmklachten
Buikpijn, diarree of een opgeblazen gevoel. U kent het vast wel. Iedereen heeft weleens symptomen van darmklachten. Het kan zijn dat u last heeft van diarree, of juist obstipatie (verstopping van de darmen). Of u heeft bijvoorbeeld last van overmatige winderigheid. Om te begrijpen hoe darmklachten ontstaan en wat de oorzaak is van de darmklachten, is het belangrijk om te weten hoe de darmen werken. In dit artikel leest u over de anatomie en de functie van de darmen. We gaan in op verschillende darmklachten. En we geven tips over hoe u goed voor uw darmen kunt zorgen.
Wat is de functie van de darmen?
De darmen maken onderdeel uit van het spijsverteringskanaal. Het is de taak van de darmen om het voedsel te verteren en op te nemen. Daarnaast zijn de darmen belangrijk bij het verweer tegen ziekteverwekkers. In de darmen zit een groot deel van ons immuunsysteem.
Hoe is de anatomie van de darmen?
Het spijsverteringskanaal begint bij de mond en gaat via de slokdarm over op de maag. Wanneer het voedsel de maag voorbij is, komt het in de twaalfvingerige darm (duodenum) terecht. Dit is het eerste deel van de dunne darm. Na de twaalfvingerige darm komt de nuchtere darm (jejunum). En vervolgens ook het laatste deel van de dunne darm: de kronkeldarm (ileum). Tenslotte komt de voedselbrij in de dikke darm terecht. Waarna het via de endeldarm en de anus uw lichaam weer verlaat als ontlasting.
Het darmoppervlak
Het slijmvlies van de dunne darm is sterk geplooid. Deze plooien hebben allemaal kleine uitsteeksels, de vlokken of darmvilli genaamd. De vlokken zijn met het blote oog net wel zichtbaar en zijn ongeveer 1 mm lang. Door de plooien en de vlokken is het oppervlak van de dunne darm erg groot. Het totale oppervlak is ongeveer net zo groot als een tennisveld (150-200m²). De darmen hebben zo’n groot oppervlak, omdat dit ze in staat stelt om voldoende voedingsstoffen te kunnen opnemen.
De werking van de darmen
De werking van de dunne darm
Het belangrijkste deel van de vertering van ons voedsel vindt plaats in de dunne darm. Hier komen de spijsverteringssappen bij het voedsel. De darm maakt knedende bewegingen, waardoor de voedselbrij zich verplaatst. Deze bewegingen zorgen er ook voor dat de voedselbrij en de verteringssappen goed mengen met elkaar. Het voedsel wordt zo verteerd tot kleine deeltjes die door de darmwand heen kunnen. De voedingsstoffen komen in het bloed terecht, waardoor uw lichaam ze als bouwstof of als energie kan gebruiken.
De werking van de dikke darm
Als de voedselbrij in de dikke darm aankomt, zijn de meeste voedingsstoffen al opgenomen. In de dikke darm vindt vooral opname van vocht plaats. De darminhoud in de dikke darm, dikt hierdoor langzaam in. Als de ontlasting is ingedikt, duwt de dikke darm deze richting de endeldarm. Vervolgens krijgt u de aandrang om naar het toilet te gaan.
Wat is darmflora?
De darmflora zijn de bacteriën die leven in de darmen. We maken onderscheid tussen goede bacteriën en schadelijke bacteriën. Van beide soorten is het normaal dat ze in de darmen leven, maar het is wel belangrijk dat er een balans is tussen de twee groepen. Wanneer de darmen voldoende bewoond zijn door goede bacteriën, is het voor schadelijke bacteriën veel moeilijker om de overhand te krijgen. Wanneer de balans verstoord raakt, kunt u darmklachten krijgen.
De darmflora wordt bijvoorbeeld verstoord door:
- Ziekte of infectie;
- Gebruik van antibiotica;
- Stress;
- Ongezond en vezelarm eten;
- Een operatie of bestraling.
Welke darmklachten zijn er en welke medicijnen passen erbij?
Diarree
Wanneer de ontlasting dunner en vaker komt is dan normaal, spreken we van diarree. Een mogelijke oorzaak van diarree is bijvoorbeeld buikgriep, een voedselinfectie of voedselvergiftiging. Een buikgriep wordt veroorzaakt door een virus.
Op zoek naar geneesmiddelen bij diarree? Hier vindt u alle diarreeremmers
Verstopping
Obstipatie of verstopping van de darmen is eigenlijk het omgekeerde van diarree. De ontlasting is te veel ingedikt en u heeft moeite met naar de wc gaan. Vaak gaat obstipatie gecombineerd met krampen
Op zoek naar geneesmiddelen bij verstopping? Hier vindt u alle obstipatie medicijnen
Winderigheid
Winden (of scheten) laten is heel normaal. Mensen laten gemiddeld zo’n 12 tot 25 winden op een dag. Maar het kan zijn dat u overmatig last krijgt van winderigheid. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met bepaalde voedingsstoffen zoals koolsoorten, uien of peulvruchten. Maar ook het inslikken van lucht of bepaalde medicatie geven mogelijk winderigheid.
Op zoek naar geneesmiddelen bij winderigheid? Hier vindt u alle medicijnen bij winderigheid
Darmkrampen of een opgeblazen gevoel
Een opgeblazen gevoel en darmkrampen gaan vaak samen met winderigheid. U heeft dan het gevoel dat de buik meer opgezet is dan normaal. En in de darmen voelt u een krampende, samenknijpende pijn. Mogelijk is (extra) lucht in de darmen hiervan de oorzaak.
Op zoek naar geneesmiddelen bij darmkrampen? Hier vindt u alle medicijnen bij darmkrampen
Misselijkheid
Hoewel misselijkheid eigenlijk een maagklacht is, past het wel aardig in het rijtje darmklachten thuis. Misselijkheid is namelijk een symptoom dat vaak samengaat met klachten van de darmen. Het treedt bijvoorbeeld op bij een maag- darminfectie.
Op zoek naar geneesmiddelen voor de maag? Hier vindt u alle medicijnen voor de maag
Naar de dokter met darmklachten?
Heeft u chronisch last van diarree, zit er bloed of slijm bij de ontlasting of gaan uw darmklachten niet over? Heeft u aanhoudend koorts of valt u af zonder dat dat de bedoeling was? Neem dan altijd contact op met de huisarts.
Wat zijn typische momenten dat darmklachten optreden?
Er zijn een aantal situaties waarin darmklachten vaak voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan:
- Darmklachten tijdens de zwangerschap. Veel vrouwen krijgen gedurende een zwangerschap last van verstopping. De veranderde hormoonhuishouding speelt hierbij een rol. Maar ook minder bewegen en de druk op de inwendige organen zijn factoren die bijdragen aan de obstipatie.
- Darmklachten na het sporten. We weten allemaal dat spierpijn een gevolg kan zijn van sporten. Maar ook darmklachten komen bij lichamelijke inspanning regelmatig voor. Hoe minder goed de lichamelijke conditie, hoe vaker het voorkomt.
- Darmklachten tijdens de menstruatie. Wanneer u menstrueert heeft u vaak buikkrampen. Behalve de baarmoeder die samenspant, kunnen ook de darmen meedoen met verkrampen. Dit kan darmkrampen geven of diarree.
- Darmklachten na het eten. Mogelijk hebt u iets verkeerds gegeten of misschien heeft u wel last van overgevoeligheid voor bepaalde voedingsstoffen.
- Darmklachten en stress. Stress heeft invloed op de darmen. Bij langdurige stress maakt ons lichaam te veel van het hormoon cortisol aan. Dat kan buikklachten geven.
- Darmklachten in de overgang. Tijdens de overgang verandert de hormoonhuishouding en dit kan van invloed zijn op de darmen. Sommige vrouwen krijgen last van buikpijn, anderen krijgen obstipatie of diarree.
Kijk naar uw ontlasting
Het klinkt misschien vies, maar het is echt verstandig: even kijken hoe uw ontlasting eruit ziet, wanneer u naar de wc bent geweest. De ontlasting vertelt u namelijk veel over uw darmgezondheid. Ziet de kleur eruit zoals altijd? Hoe is de structuur? Zijn het keutels die behoorlijk hard zijn, is de poep zacht, of is het misschien waterdun? Allemaal aanwijzingen die te maken kunnen hebben met uw darmklachten.
Hoe ziet gezonde ontlasting eruit?
Gezonde ontlasting ziet eruit als een soort worst die glad is aan de buitenkant of lichte barsten heeft. Wanneer uw stoelgang ‘normaal’ is, komt uw ontlasting regelmatig. Voor de één is dat één keer per dag. Een ander poept bijvoorbeeld maar drie keer in de week. Het maakt niet zoveel uit hoe vaak het komt, als er maar een regelmaat in zit en u geen last krijgt van obstipatie of diarree.
Wat kunt u doen om de darmen gezond te houden?
- Beweeg voldoende;
- Sla het ontbijt niet over;
- Eet rustig en kauw goed;
- Eet voldoende vezels (zo’n 30 tot 40 gram vezels per dag);
- Eet volkoren producten;
- Eet gevarieerd en zorg voor voldoende groente en fruit;
- Voorkom dat u te veel suiker eet;
- Drink voldoende (zo’n 1,5 tot 2 liter op een dag);
- Zorg voor voldoende ontspanning. Stress heeft een negatieve invloed op uw darmen;
- Ga naar het toilet wanneer u aandrang voelt. Stel het niet uit, dat kan het toiletbezoek alleen maar vermoeilijken;
- Regelmaat is goed voor de darmen. Denk daarbij aan regelmaat in slapen eten en bewegen.
Meer over de darmen
De darmen zijn een belangrijk onderdeel van het spijsverteringsstelsel. De darm bestaat uit twee onderdelen, de dunne darm en de dikke darm (inclusief de endeldarm), die allebei een totaal andere rol spelen bij de spijsvertering.
Hoe werkt de spijsvertering?
Het voedsel komt via de mond, slokdarm en maag eerst in de dunne darm en daarna in de dikke darm terecht. Tijdens de reis door het spijsverteringskanaal ondergaat het voedsel allerlei bewerkingen, waarna de belangrijke voedingsstoffen vrijkomen en via de dunne darm in het lichaam worden opgenomen. De onverteerbare resten van het voedsel komen in de dikke darm terecht en worden uiteindelijk als ontlasting afgevoerd via de anus. De wand van de dunne darm bestaat, van buiten naar binnen uit 3 lagen: een dubbele spierlaag, een bindweefsellaag en een slijmvlieslaag. Het slijmvlies van de dunne darm is sterk geplooid. Deze plooien vertonen weer zeer veel vingervormige uitsteekseltjes, de vlokken. De vlokken zijn met het blote oog net zichtbaar en zijn ongeveer 1mm lang. Door de slijmvliesplooien en de vlokken is het oppervlak van de dunne darm sterk vergroot. Het totale oppervlak is ongeveer net zo groot als een tennisveld (150-200m²).
Tussen de plooien en de vlokken liggen kleine klierbuisjes, die darmsap produceren. De wand van de dunne darm bestaat, van buiten naar binnen uit 3 lagen: een dubbele spierlaag, een bindweefsellaag en een slijmvlieslaag.
De dikke darm is ongeveer 1,5 meter lang en ligt als een soort omgekeerde "U" in de buikholte. De wand van de dikke darm bestaat, evenals de wand van de dunne darm, uit 3 lagen. Van buiten naar binnen: de dubbele spierlaag, de bindweefsellaag en de slijmvlieslaag. Het slijmvlies van de dikke darm is wel geplooid, maar heeft geen vlokken. Het totale oppervlak van het dikke darmslijmvlies is dan ook veel kleiner (4m²), dan van de dunne darm.
Wanneer er voedsel in de dunne darm aanwezig is, zorgen kleine peristaltische bewegingen van de darm ervoor dat het voedsel goed gemengd wordt met spijsverteringssappen. Het voedsel wordt heen en weer geschoven, goed gekneed en heel langzaam in de richting van de dikke darm gestuwd. Het voedsel blijft lange tijd vrijwel op één plaats in de dunne darm. Hierdoor is er voldoende tijd om alle belangrijke voedingsstoffen uit het voedsel op te nemen en aan het bloed af te geven. Als het voedsel volledig verteerd is, dus als alle voedingsstoffen zijn opgenomen, zorgen krachtige peristaltische bewegingen ervoor dat de onverteerbare voedselresten snel worden doorgeschoven naar de dikke darm.
Bij de dikke darm zien we twee soorten peristaltische bewegingen. Door ringvormige insnoeringen, die zich telkens verplaatsen wordt de darminhoud heen en weer geschoven. De darminhoud wordt hierdoor eigenlijk tegengehouden. De dikke darm heeft op die manier voldoende tijd om vocht en zouten uit de dunne massa op te nemen waardoor de ontlasting ingedikt wordt. Enkele keren per dag zorgen krachtige peristaltische bewegingen ervoor dat de ontlasting naar het laatste deel van de darm, de endeldarm, verplaatst wordt. U krijgt dan het bekende 'aandrang-gevoel', het signaal om naar het toilet te gaan. De endeldarm wil de ontlasting kwijt en loost deze via de anus.
Oorzaak darmklachten
Er zijn twee belangrijke darmklachten te onderscheiden; diarree en obstipatie (verstopping). Men spreekt van diarree wanneer men heel vaak naar het toilet moet en daarbij last heeft van een waterige, dunne ontlasting. Diarree ontstaat wanneer de darminhoud te snel door de darmen wordt getransporteerd. Het lichaam heeft dan geen kans vocht aan de darminhoud te onttrekken. Hierdoor komt er te weinig vocht in het lichaam, maar ook belangrijke voedingsstoffen kunnen niet door het lichaam worden opgenomen. Deze vorm van diarree wordt vaak veroorzaakt door een virale of bacteriële infectie. Men spreekt dan van een buikgriep. Diarree kan ook ontstaan door het eten van bedorven voedsel.
Wanneer het voedsel juist te lang in de darmen blijft, doordat de darmperistaltiek vertraagd is, wordt er teveel vocht uit de darminhoud gehaald. Hierdoor wordt de ontlasting hard en wordt het volume van de ontlasting vergroot. De darmen krijgen steeds meer moeite de harde massa door de darmen te persen en deze raken verstopt.
