Hoesten is iets waar iedereen weleens last van heeft en manifesteert zich bijna altijd in een bepaalde fase van verkoudheid. Het is een volkomen natuurlijke reactie. Het kan zich op twee manieren voordoen. We kennen de droge kriebelhoest waar je bijna gek van wordt omdat hij zo onbedwingbaar is. Hoe meer we hoesten hoe erger de aandrang wordt. Het doet zeer, het put uit en het brengt geen opluchting.
De tweede soort is de productieve hoest. De hoestprikkel wordt bij deze variant veroorzaakt door te veel slijm of pus in de luchtwegen. Het hoesten levert dus iets op (= productief): slijm en pus.
Hoesten is geen ziekte maar een zinvolle verdedigingsreactie van ons lichaam. Door te hoesten worden longen en luchtwegen schoongehouden waardoor de ademhaling optimaal kan plaatsvinden. Hoesten heeft in het algemeen dus een nuttige functie. Hoesten is een reactie op prikkeling van de slijmvliezen. In die slijmvliezen liggen kleine zenuwvezeltjes die een signaal doorgeven naar het hoestcentrum in de hersenen. De hersenen geven het sein om te hoesten. Als men hoest wordt de stemspleet afgesloten en worden de buikspieren aangespannen, waardoor de druk in de longen oploopt. Vervolgens wordt de stemspleet plotseling geopend, waarna de lucht met een enorme vaart naar buiten komt. De grote snelheid waarmee de lucht naar buiten komt zorgt ervoor dat irriterende stoffen naar buiten worden gewerkt.
Een bijzondere vorm van hoesten, die vrijwel alleen voorkomt bij kinderen onder de vijf jaar, is pseudokroep. Pseudokroep is een zwelling van het slijmvlies van het strottenhoofd. Het kind wordt daardoor 's avonds of 's nachts wakker. Het kind heeft het benauwd en heeft last van een blafhoest. Er is geen koorts. De beste behandeling is stomen.
Oorzaak
Hoesten is dus een reactie op een prikkeling van de slijmvliezen. De prikkeling kan worden veroorzaakt door een infectie. Verkoudheid, griep en bronchitis zijn de meest voorkomende infecties. Ze veroorzaken ontstoken slijmvliezen. De slijmvliezen zwellen op en vormen extra slijm. Hoesten zorgt ervoor dat dit slijm wordt afgevoerd.
Prikkeling van de slijmvliezen kan ook worden veroorzaakt door roken, airconditioning, slecht geventileerde ruimten en overgevoeligheid voor bepaalde stoffen in de lucht of allergie.
De slijmvliezen van de longen zijn bedekt met trilhaartjes. Deze zorgen ervoor dat slijm en stof worden afgevoerd (in de richting van de mond). Door roken worden de trihaartjes kapot gemaakt, waardoor het slijm in de longen achterblijft en gaat irriteren. Hierdoor ontstaat hoest (het bekende rokershoestje).
Leefregels, voeding en algemene adviezen
• Bij een gewone hoest kan men de symptomen verminderen met behulp van verscheidene zelfzorgmiddelen
• Stopper met roken. (Overigens zal bij stoppen met roken de hoest in eerste instantie toenernen doordat de functie van de triharen weer herstelt.)
• Eventueel verzachtende middelen innemen ter verzachting van de geïrriteerde slijmvliezen.
• Vaak wat drinken of Zuigen op een dropje of zuurtje.
• Bij verkoudheid de neus druppelen met zout water.
• Stomen onder een doek (met kleine kinderen in de badkamer).
Naar de dokter?
- Nee, een gewone hoest gaat binnen 14 dagen vanzelf over.
- Ja, wanneer de hoest langer dan 14 dagen duurt of steeds terugkomt.
- Ja, wanneer hoesten gepaard gaat met benauwdheid, pijn op de borst, ziek zijn of met het opgeven van gekleurd of bloederig slijm.
- Ja, wanneer zuigelingen of ouderen langer dan enkele dagen hoesten.
- Ja, wanneer de hoest de vermoedelijke bijwerking is van een receptgeneesmiddel (bijvoorbeeld bij ACE- remrners tegen hoge bloeddruk).
Wat kunt u zelf doen?
Bij kriebelhoest/prikkelhoest (droge hoest zonder vastzittend slijm) moet de hoestprikkel voor het hoestsignaal worden gedempt. Door hun inwerking op het centrale zenuwstelsel kunnen de bij de drogist verkrijgbare geneesmiddelen op basis van codeïne, noscapine, dextromethorfan en pentoxyverine als bijwerking leiden tot duizeligheid, sufheid en misselijkheid. Ze beïnvloeden tevens het reactievermogen (en daarmee de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen).
Dextromethorfan mag niet worden gebruikt door mensen die MAO-remmers (een bepaalde vorm van antidepressiva) gebruiken. Omdat kinderen extra gevoelig kunnen zijn voor de onderdrukkende werking op de ademhaling, wordt het gebruik van dextromethorfan ontraden bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Productieve hoest (hoest met vastzittend slijm) kan gebruik worden gemaakt van mucolytica op basis van acetylcysteine, broomhexine en carbocisteine. Mucolytica verminderen de stroperigheid van het slijm. Mucolytica leiden soms tot maag-darmklachten. Dat geldt ook voor expectorantia (ammoniumchloride, ipecacuanha en kaliumwaterstofcarbonaat) die het ophoesten vergemakkelijken. Bij hoest worden ook emollientia (suiker, honing, tijm, zoethout, althaea en IJslands mos) gebruikt, die als smeermiddel en bevochtiger van de luchtwegen dienen.
Nierpatiënten en mensen met hypertensie mogen geen ammonium en zoethout gebruiken. Diabetici moeten erop bedacht zijn dat diverse hoestproducten (veel) suiker bevatten, terwijI er - met name voor kinderen - rekening mee moet worden gehouden dat ze alcohol kunnen bevatten. Door het hoge alcoholpercentage is Vicks Vaposiroop niet geschikt voor kinderen tot 12 jaar.
Bij de drogist zijn ook zogenaamde combinatieproducten tegen hoest verkrijgbaar (bijvoorbeeld expectorantia met emollientia). Producten die een combinatie zijn van expectorantia en hoestprikkeldemper zijn onlogisch van samenstelling. Uitgangspunt moet zijn dat het bij een productieve hoest onverstandig is de hoestprikkel uit te schakelen (ook rokershoest is een vorm van productieve hoest omdat er slijm moet worden losgemaakt!).
In de fytotherapie en homeopathie zijn de meeste expectorantia gebaseerd op eucalyptusolie en ipecacuanha (braakwortel). Ook Pimpinella anisum (anijs) heeft een slijmoplossende werking. Thymus vulgaris (echte tijm) en Althaea officinalis (echte heemst) zijn de belangrijkste verzachtende ingrediënten, terwijl middelen met Cetraria islandica (IJslands mos) tegen kriebelhoest worden gebruikt.
