Wat is wat? Overzicht veelgebruikte termen
In bladen, magazines, potjes en bijsluiters worden tal van termen gebruikt, die stoffen beschrijven die goed voor ons zijn en de processen die in ons lichaam plaatsvinden. Maar wat is nu wat? Hieronder een overzicht van veelvoorkomende termen met uitleg, zodat u kunt terugzoeken wat wat nu betekent en inhoudt.
Aminozuren
Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten. De meeste kunnen door het lichaam zelf gemaakt worden, maar een aantal moet via de voeding worden opgenomen, daarom heten deze essentiële aminozuren. Deze aminozuren zijn nodig als bouwstof voor de aanmaak van stoffen die een belangrijke rol vervullen in de stofwisseling.
Antioxidanten
Antioxidanten zijn stoffen die het lichaam beschermen tegen schadelijke stoffen, de zogenaamde vrije radicalen.
Vrije radicalen
Vrije radicalen zijn agressieve stoffen die ontstaan bij algemene processen in het lichaam. Bepaalde leefgewoonten, waaronder roken, verhogen de aanmaak van vrije radicalen. Vrije radicalen zijn gevaarlijk wanneer ze in overvloed aanwezig zijn. Ze veroorzaken dan oxidatieve schade aan de cellen en weefsels van het lichaam. Op de lange duur kunnen vrije radicalen waarschijnlijk ernstige aandoeningen (mede) veroorzaken zoals kanker en hart- en vaatziekten.
Bio-actieve stoffen
Bio-actieve stoffen zijn stoffen die een biologische (of fysiologische) activiteit of functie hebben. Het gaat meestal om de groep van stoffen die van nature voorkomen in producten of kunstmatig worden toegevoegd aan voedingsmiddelen of supplementen en voor de mens een ‘gezondheidsbevorderend’ effect hebben, maar niet essentieel zijn
Carotenoïden
Carotenoïden zijn bio-actieve stoffen. Ze hebben een antioxidatieve werking. Carotenoïden komen in veel soorten groenten en fruit voor. Er bestaan meer dan 500 varianten waaronder bèta-caroteen, luteïne en lycopeen.
Eiwitstofwisseling
Met eiwitstofwisseling wordt het geheel van biochemische processen bedoeld dat betrokken is bij de vorming en afbraak van aminozuren en eiwitten.
Enzymen
Enzymen zijn eiwitten die in elke levende cel te vinden zijn. Ze maken allerlei omzettingen en reacties in het lichaam mogelijk en laten deze efficiënt verlopen. Voorbeelden van reacties waarbij enzymen betrokken zijn, zijn de afbraak van suikers en vetten in de darm, de energieproductie en de aanmaak van nieuwe cellen.
Functional foods
‘Functional foods’, functionele levensmiddelen, zijn voedingsmiddelen die mogelijk gezondheidsbevorderende ingrediënten bevatten. Vaak gaat het om levensmiddelen met een extra toevoeging en om voedingssupplementen. In alle gevallen bevat het product een mogelijk gezondheidsbevorderend ingrediënt. De gezondheidsbevorderende componenten kunnen van nature al in het product aanwezig zijn, of tijdens de productie toegevoegd worden. Vaak gaat het om ingrediënten die van nature al aanwezig zijn, maar waarvan de concentratie door extra toevoeging is verhoogd. Ook kan een component toegevoegd worden, die normaal niet in het product voor zou komen.
Fytinezuur
Fytinezuur komt voor in sommige plantaardige voedingsproducten, met name in volle granen, bonen en erwten. Fytinezuur heeft de eigenschap zich te binden aan mineralen zoals calcium, ijzer en zink. Er worden onoplosbare componenten gevormd die niet opgenomen worden in darm. Deze componenten verlaten vervolgens het lichaam via de ontlasting.
Homocysteïne
Homocysteïne is een aminozuur dat in het bloed zit. De stof ontstaat in het lichaam bij de opbouw en afbraak van eiwitten. Een verhoogd homocysteïnegehalte in het bloed is een risicofactor voor hart- en vaatziekten en beroertes.
Nitrosaminen
Onder bepaalde omstandigheden wordt nitriet in het lichaam gedeeltelijk omgevormd tot zogenaamde nitrosaminen. Dit gebeurt vooral door een reactie met eiwitten. Nitrosaminen zijn schadelijk voor het lichaam omdat ze kankerverwekkend kunnen zijn. Vitamine C in de maaltijd, bijvoorbeeld uit groente of fruit, beperkt de vorming van nitrosaminen, maar kan deze niet geheel voorkomen.
Oxaalzuur
Oxaalzuur is een chemische verbinding die voorkomt in groenten zoals spinazie, postelein en rabarber. In de maag kan oxaalzuur onoplosbare componenten vormen met mineralen en spoorelementen. Deze componenten kunnen niet opgenomen worden in de darm en ze verlaten het lichaam via de ontlasting.
Pro-vitamines
Pro-vitamines zijn stoffen die het lichaam zelf kan omzetten in vitamines. De belangrijkste is bèta-caroteen. Deze stof kan worden omgezet in vitamine A, en wordt dus pro-vitamine A genoemd. Pro-vitamine D kan in de huid onder invloed van zonlicht worden omgezet in vitamine D. Uit het aminozuur tryptofaan kan het lichaam vitamine B3 maken.
Verrijkte voedingsmiddelen
Aan verrijkte voedingsmiddelen zijn vitamines of mineralen toegevoegd. Dit is in Nederland sinds 1996 toegestaan en is geregeld in het Warenwetbesluit ‘Toevoeging micro-voedingsstoffen aan levensmiddelen’. Verrijkte voedingsmiddelen worden soms ook gevitamineerde voedingsmiddelen genoemd. Voorbeelden zijn cornflakes of zuivelproducten met extra vitamines of mineralen.
bron: Vitamine informatie bureau